Vesvese Ne Zaman Hastalığa Döner? Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Vesvese Herkeste Var, Mesele Kontrolü Kaybetmemek”

Vesveseyi, Obsesif Kompulsif Bozukluğun içinde bir kavram olarak pahalandıran Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, vesvesenin herkeste olabileceğini söyledi. Değerli olanının onu yönetmek olduğunu vurgulayan Tarhan, vesvesinin hastalığa dönüşmemesi için değerli ikazlarda bulundu.  

Daha çok dini terminolojide kullanılan vesvese konusuna dikkat çeken Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) vesveseyi içine alır. Dini olarak vesvese ancak onun dışında evham, kuruntu, takıntı… Bizde daha çok takıntı sözü yerleşti.” dedi.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, vesvesenin kötücül bir his olarak tanımlandığını lisana getirerek, şöyle devam etti:

“Takıntıda kişinin aklına bir şey takılıyor, atamıyor. Bir dakika düşüneceğine 10 dakika düşünüyor, 15 dakika düşünüyor. Bir şiddetinde üzüleceği şeye 10 şiddetinde üzülüyor. Vesvese olarak denilen bu şey, klinik bir durumdur. Ancak dini literatürde vesvese olarak geçen durum, daha çok şeytanın fısıldamasıdır.”

İnsan bağlarında hudut ihlali yapmamak 

Gerçek olanı olmayanla karıştırmaya vesvese dendiğini lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, şunları söz etti:

“Beynimizin çalışma düzeneğinde obsesyon nerede oluyor? Yanlış bir niyet geldiği vakit aklımıza; saçma, yapmamamız gereken, temel kişiliğimize, kıymetlerimize uymayan bir fikir geldiği vakit, bu türlü durumlarda içimizdeki o kötücül hislere hayır demek bir marifettir. Kendimize, davranışlarımıza hudut koymak, diğerlerine ziyan vermemek marifettir. Öğrenilmesi gerekiyor. Çocuklar bunu bilemiyor. 

Nasıl bir apartmanda oturuyorsunuz, komşularla hudutlar varsa, insan münasebetlerinde de hudutlar var. Hudut ihlali yapmamak gerekiyor insan bağlarında. Konutuna girmek üzere, onun gıybetini yapmak, palavra söylemek yahut ona kötülük yapmak üzere. İnsan, içine kötücül hislerin gelmesinden sorumlu değildir ancak bununla ilgili bir aksiyona geçmesinden sorumlu oluyor.”

İçimizden geçen iyicil ve kötücül hislere karar verip ondan sonra aksiyona geçiyoruz

Duyguların regüle edilmesinin değerine vurgu yapan Prof. Dr. Tarhan, şunları tabir etti:

“Obsesyon buradaki zihinsel dengeyi bozuyor. Kimilerinin tiki vardır. Konuşmaları tutuktur. Kekemelik vardır. Ne vakit omuzlarını hareket ettirir, pat diye konuşur. Omuzunu kaldırma ne yapıyor? Beyindeki devreye bir dürtü sokuyor o devreyi tamamlıyor. Fikirlerde bile insan öğrendiği kanıları yaparken, onu bozan bir şey olduğu vakit, çabucak akıl ortaya girecek, yapma diyecek. Tahlil yapacak tahlil sonucunda harekete karar verecek. 

Yani aslında içimizden iyicil ve kötücül hisler geçiyor, fikirler ve hisler birleşiyor. Ön beyefendisine komut veriyor. Ön beyefendisine yap – yapma, uygun – uygun değil, geçerli – geçerli değil, gerçek – gerçek değil, inançlı – inançlı değil diye… Karar verip ondan sonra harekete geçiyoruz. Bu düzeneğe bozulunca, beyinde obsesyon diyoruz.”

Vesveseyi yönetebilmek neden değerli?

Prof. Dr. Tarhan, vesvesenin herkeste var olduğuna işaret ederek, “Maneviyatı en yüksek dediğimiz şahıslarda, evliya, aziz dediğimiz kimselerde bile vesvese vardır. Fakat o, vesveseyi yönetmeyi artık yapabiliyordur, denetimi kaybetmiyordur.” dedi.

İnsanların negatif hislerin tesirine girip vesvesenin tesirinde kalabileceğini de kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Aslında hayat bir okuldur. Bu okulda âlâ şeylerle de karşılaşacağız, berbat şeylerle de karşılayacağız. Lakin asıl emelimizi unutmayacağız. Dünyaya geldiğimizde bir okula gelmişiz üzere olacağız ve hayat bittiği vakit da bu okuldan mezun olup daha âlâ bir hayata geçiş yapacağımızı düşünerek hareket edeceğiz. Bu türlü bir emeli olan bir kimseye o vesvese geldiği vakit bu hastalık olan vesveselere dönüşmüyor.” diye devam etti.

Karar verme sistemindeki yollar otoban gibi

Vesveseli ve obsesif şahısların beynine bakıldığında karar sistemlerinde sinyal akışının bozulduğunun görüldüğünü kaydeden Tarhan, “Normalde bir insanın beynindeki yollar bu türlü patika üzereyse bu bireylerin tam karar verme sistemindeki yollar otoban üzere oluyor. O kadar geliştiriyor ki… Memnunluk molekülleri, karar verme, serotonin, dopamin üzere, güç üzere, niyet idaresiyle ilgili moleküller az kalıyor, beynin ürettiği yetmiyor.” dedi.

Dikkat odağını değiştirince kişi bir süre sonra sağlıklı düşünmeye başlıyor

Gerekli olmayan hususlarda beynin o bölgedeki yolları genişlettiğini kaydeden Prof. Dr. Tarhan, şöyle dedi:

“Aynı şey bağımlılıkta da oluyor. Unsur kullananlarda da beyinde ödül ceza sisteminde tıpkı bu türlü genişlemeler oluyor. Bu durumda artık telkin yarar etmiyor. Bu durumda psikiyatrik tedavi gerekiyor. Aşikâr ki biyolojik bozulmayı tedavi etmek gerekiyor. 

Özellikle son 15-20 sene içerisinde nörobilimin katkıları arttı. İnsan beyninin çalışmasıyla ilgili neden sonuç bağlantısı var. Kişi artık terapi alamıyor. Bu kişi yapamıyor ki. Beyni otomatik üretiyor. Çocuğunu kucağına alıyor, pencerenin kenarına gidiyor ‘Ya atarsam’ diyor.

Beynimizde de bir bilgi trafiği var. Kimyasal sinyal akışı formunda oluyor. Bu şahıslar beyinlerindeki bilgi trafiğiyle bloke ediyorlar bir bölgeyi. Orası bloke oluyor. Şayet dikkat odağını değiştirirsek, bir süre sonra orası resen yavaş yavaş dağılıyor. Yani bu türlü durumlarda kişi bir süre sonra sağlıklı düşünmeye başlıyor.”

Sorumluluk duygusu yüksek şahıslar OKB’ye yatkın

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bazı obsesyonların yarar da sağlayabildiğini lisana getirerek, mükemmeliyetçi bireylerin maksadına uygun hareket ederse büyük muvaffakiyetler elde edebildiğini kaydetti.

Sorumluluk duygusu yüksek bireylerin OKB’ye yatkın olduklarını da belirten Prof. Dr. Tarhan, “El yıkama takıntısı üzere gündelik obsesyonlar şayet başlangıç durumundaysa tahlili çok kolay. Kendi kendine halledebilir.” diye konuştu.

Temizlik takıntısı üzere durumları artık nasihat düzelmeyeceğini, medikal tedavi gerektiğini söz eden Tarhan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Yani saatlerce, 8 saat tuvalette oturuyor. Bir buçuk gün banyoda eli havada duruyor, gidiyor yıkıyor bir daha. Elinin üstü yara oluyor hatta meskende banyodan çıkıp elinin üzerine çorap geçirip kapıları açıyor.

Klinik vaka… Bunlar bile düzeliyor. Çoklukla bu bireylere optimum tedavi yapılıyor. Meskenden çıkamayan, her tarafı çamaşır suyuyla yıkayan, çocukları meskene geldiği vakit tam banyo yaptıran şahısların düzeldiğini çok gördüm.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı